यामराज बिष्ट
दैलेख कात्तिक २९ गते । जिल्लामा पछिल्लो केही समययता फलामबाट विभिन्न औजार निर्माण गरिने आरन व्यवसाय लोप हुँदै गएको छ । पुस्तौँदेखि जिल्लामा बन्चरो, हँसिया आँसी, कुटो, कोदालोलगायतका कृषि औजार निर्माण गरिने आरन पेसा लोप हुँलै गएको व्यवसायीको गुनासो छ । केही वर्ष पहिला गाउँघरमा यो व्यवसाय निकै प्रचलित भए पनि पछिल्लो समय आरन व्यवसाय विस्तारै लोप हुन थालेको छ ।
आरन पेसा पुस्तौँदेखि गाउँघरमा परम्परागत रूपमा चल्दै आए पनि यो व्यवसाय पछिल्लो समयमा विस्तारै लोप हुँदै गएको ४० वर्षदेखि आरन पेसा अँगाल्दै आउनुभएका नारायण नगरपालिकाका -११का६७ वर्षीय हस्तबहादुर सुनारले बताउनुभयो । उहाँले केही वर्ष पहिलेसम्म घरेलु औजार बनाइदिएबापत गाउँलेबाट धान, गहुँ, मकै जस्ता खाद्यान्नको बाली उठाएर परिवारको जीविकोपार्जन गर्दै आएको तर अहिले भने जस्तो आम्दानी हुन नसक्दा काम गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेको बताउनुभयो । उहाँले केही वर्ष पहिला गाउँघरमा एउटै ठाउँमा पाँचरछ जनाले यो पेसा गर्नुहुन्थ्यो अहिलो आरन पेसा सङ्कट भएको बताउनुभयो । उहाँले लामो समयसम्म बालीघरेको रूपमा काम गर्दा निकै दुःख खेप्नु परेको जनाउनुभयो ।
यस्तै फलाम पिटेर विभिन्न सामग्री निर्माण गरे अनुसार भने जस्तो उचित ज्याला नपाउँदा लोप हुँदै गएको भवानीका मनिराम विश्वकर्माले बताउनुहुन्छ । उहाँले जिल्लाभरि पहिला करिब तीन सयको हाराहारीमा आरन पेसामा लाग्नेको सङ्ख्या थियो । अहिले धेरै त्यो पेसा छाडिसकेका छन् । अहिले आरन व्यवसायका लागि चाहिने कोइलाको पनि अभाव हुँदै गएको मनिरामले सुनाउनुभयो । आरन पेसा व्यावसायिक रूपमा बन्न नसक्नुमा राज्यले सहयोग नगर्नुले आरन पेसा जिल्लामा ओझेलमा पर्न थालेको उहाँको भनाइ छ । उहाँले यो पेसा संरक्षण गर्न सरकारले युवालाई तालिम प्रदान गर्नुपर्ने सुझाव दिनुभयो ।
यता गाउँघरमा प्रयोग गरिँदै आएका हँसिया, बन्चरो, कोदाली, फाली जस्ता हतियार बिस्तारै लोप हुँदै गएको नारायण नगरपालिका–६ का वडाध्यक्ष जनकप्रसाद न्यौपाने बताउनुहुन्छ । उहाँले यो पेसा संरक्षण गर्न वडा सरकारले सहयोग गर्ने बताउनुभयो ।
